Oferta pomocy specjalistycznej w obszarze emocjonalności i rozwoju dla dzieci i młodzieży staje się coraz bogatsza. Związane jest to z rosnącym rozumieniem wyzwań i trudności doświadczanych przez młode osoby w trakcie rozwoju, przemian społecznych i wydarzeń w życiu rodziny oraz zapotrzebowaniem na wsparcie.

Współczesna wiedza na temat procesów rozwojowych, istotności opiekowania poszczególnych ważnych jego etapów, stwarza bogate podwaliny do rozumienia zasadności podejmowania działań psychoterapeutycznych w różnych, często bardzo wczesnych latach życia dziecka. Rosnąca bezsilność, niepokój, napięcie oraz lęk o obserwowane u dziecka zachowania, przyprowadzają rodziców do gabinetów specjalistycznych.

Szukając pomocy dla dziecka – czy to z własnej inicjatywy, czy ze skierowania szkoły lub w związku z otrzymaną diagnozą lekarską- rodzice napotykają na rozmaite formy oddziaływań, z których mogą skorzystać. Dostrzegają ofertę od warsztatów, kursów przez wsparcie psychologiczne, po terapie w wielu nurtach teoretycznych. Znalezienie tej właściwej może wydawać się wyzwaniem.

Czym zatem kierować się podczas wyboru psychologa dziecięcgo?

Konsultacja psychologiczna to podstawa. Zebranie informacji na temat przeżywanych przez dziecko trudności, przyjrzenie się objawom, z jakimi dziecko lub nastolatek trafia do gabinetu, rozeznanie się w dotychczasowych formach wsparcia oraz poznanie kontekstu rozwojowego i rodzinnego są kluczowe. Nierzadko dochodzi do tego głos innym opiekunów dziecka (opiekunek, nauczycieli), których spisane i przekazanie obserwacje z poziomu funkcjonowania dziecka w grupie rówieśniczej mogą być znaczące. Dzięki tym informacjom możliwe jest pokierowanie do dalszych form oddziaływań – w zależności od potrzeb.

Kiedy decyzją o psychoterapii

Decyzja o skierowaniu młodej osoby na psychoterapię może mieć różne powody. Warto pamiętać, wiąże się ona z wysiłkiem nie tylko po stronie dziecka lub nastolatka, ale również jego rodziców, którzy nierzadko przeżywają wiele ważnych uczuć w obliczu tej sytuacji.

Jednym z podstawowych bywa konflikt zaufania. Dlaczego dziecko ma rozmawiać z kimś obcym? Jak zaakceptować fakt braku wglądu w treść terapii? W obliczu pojawiających się tych lub pokrewnych myśli po stronie rodzica, niezwykle ważne jest stworzenie równoległej przestrzeni włączania rodziców w myślenie o dziecku oraz do omawiania istotnych kwestii na temat etapów leczenia. Spotkania rodzicielskie z tym samym lub współpracującym psychoterapeutą są częstą praktyką w przypadku terapii dzieci młodszych. W przypadku nastolatków, z uwagi na etap rozwojowy, najczęściej spotkania z rodzicami ograniczają się do sporadycznych konsultacji z psychoterapeutą prowadzącym, celem przekazania zaleceń lub nakreślenia rozumienia etapu przeżywanych przez młodego człowieka trudności.

Psychoterapeuta podejmujący się pracy z dzieckiem może zarekomendować również inne formy wsparcia, niekiedy dla innych członków rodziny – indywidualnie lub w pełnym składzie rodzinny.

Kluczową zasadą każdej terapii jest zaufanie

Specjalista, z którym dziecko podejmie współpracę powinien budzić wstępne zaufanie młodej osoby oraz jego rodziców, aby praca psychoterapeutyczna mogła się związać. Leczenie w psychoterapii jest inwestycją czasową, emocjonalną, a często też finansową. Zaufanie jest jednym z podstawowych wyznaczników jej potencjału. Może ono zmieniać się w czasie i to ważna część procesu, o której warto rozmawiać. Bazowo jednak, zaufanie jest czynnikiem pieczętującym podjęcie pracy w ramach psychoterapii.

Aby mogło ono się zawiązać potrzebne jest podjęcie próby kontaktu. Psychoterapeuci pracujący w nurtach wglądowych, opartych o relację (psychoterapia psychodynamiczna, psychoanaliza), zapraszają na cykl konsultacji, dzięki którym możliwe jest obustronne rozeznanie się w oczekiwaniach i możliwościach. Konsultacje te odbywają się w różnym składzie – rodzice, dziecko/nastolatek, wspólnie – w zależności od wieku dziecka oraz zgłaszanej wstępnie specyfiki trudności. Czy konsultacje nie są zbędnym etapem, w przypadku, kiedy młoda osoba z rodzicami trafia już ze skierowaniem do psychoterapii? Są niezwykle ważnym czasem dla obu stron, które mogą sprawdzić, na ile praca z danym psychoterapeutą będzie odpowiednia dla zgłaszanych trudności, czy pacjent oraz jego rodzice czują się rozumiani przez specjalistę, czy zaproponowana formuła spotkań oraz ich terminy są dostosowane czasowo do grafiku młodej osoby, tak aby praca w umówionej częstotliwości mogła być stabilna i niezagrożona innymi zobowiązaniami.

Te kilka wstępnych spotkań otwiera kolejne ważne po relacji i zaufaniu obszary w pracy z trudnościami z zakresu emocjonalności – czas i regularność. To one w psychoterapii odgrywają duże znaczenie. Ile czasu będzie trwało leczenie? Odpowiedź na nie jest bardzo indywidualna, w zależności od bazowych trudności, z jakimi pacjenci zgłaszają się do gabinetu. To ważne, aby na konsultacjach zadać psychoterapeucie pytanie o rozumienie przebiegu leczenia oraz o przewidywany jego czas. Procesy psychoterapeutyczne dzielą się na krótkoterminowe z jasno wytyczonym obszarem do pracy oraz na długoterminowe, kiedy specyfika trudności jest wielowymiarowa, a i leczenie rozciągnięte w czasie.

Wejście dziecka we współpracę z psychoterapeutą, w oparciu o bazowe zaufanie, zapewnioną stabilność i regularność spotkań (sesji psychoterapeutycznych) daje solidne podwaliny do wspierania młodej osoby w przepracowania trudności i ustabilizowania objawów, z jakimi młody człowiek zgłosił się po pomoc.

Autor: Natalia Wall, psycholożka i psychoterapeutka dzieci i młodzieży