Wizyta z dzieckiem u psychoterapeuty dziecięcego czy też psychologa niemal zawsze jest bardzo emocjonująca. Rodzice mogą obawiać się oskarżeń o to, że problemy ich dziecka są ich winą. Niektórzy rodzice spodziewają się, że terapeuta uzna ich za zaniedbujących, opuszczających rodziców, nie myślących o dziecku. Co gorsza, obawy te mogą dotyczyć również treści niewyrażonych – nawet jeśli terapeuta zapewnia, że nie ocenia, rodzic mimo wszystko może być pełen obaw.
Również dla dziecka wizyta u psychologa dziecięcego może być wyzwaniem, nawet jeśli czuje, że jest mu ona potrzebna. Może obawiać się, że podczas spotkania ujawnione zostaną rodzinne tajemnice, że będzie musiało mówić niemiłe słowa na temat rodziców, których jednocześnie kocha. Młody pacjent może również czuć, że jest inne niż jego rówieśnicy czy rodzinna. Czasem dzieci i młodzież mówią wprost, że ich obecność w gabinecie jest dowodem na to, że są „nienormalne”. Mogą się tak czuć zwłaszcza, kiedy widzą, że wiele osób wokół ma kłopoty, ale nikt nie szuka pomocy. Wówczas wizyta w gabinecie może być przeżywana jako wyraz słabości, a nie właśnie siły, odpowiedzialności i nadziei.
Dlatego też wiedza o tym, jak pierwsze konsultacje przebiegają, jak wygląda terapia i jaki jest jej cel, mogą wymienione niepokoje i wątpliwości osłabić.
O co może zapytać psycholog dziecięcy rodziców/opiekunów dziecka podczas wstępnych konsultacji?
W przypadku dzieci młodszych na konsultacje zwykle najpierw przychodzą rodzice. Natomiast w przypadku nastolatków konsultacje mogą być wspólne. Psychoterapeuci dzieci i młodzieży pracują w różnych paradygmatach, co wpływa na to, jak przebiega wstępna konsultacja.
Pierwsza wizyta ma charakter rozmowy, podczas której rodzice mogą opisać problem, którego doświadcza dziecko, wyrazić swoje niepokoje, wątpliwości i pytania. Z kolei dla terapeuty jest to okazji do zebrania tak zwanego wywiadu, a więc poznania historii dziecka, jego rozwoju, zaczynając od okresu ciąży i porodu, poprzez kolejne osiągnięcia rozwojowe aż do chwili obecnej.
Rolą psychoterapeuty jest pomoc, nie ocena. Jednocześnie, jeśli w rodzinie pojawia się trudność, której efektem są kłopoty emocjonalne dziecka, terapeuta ma obowiązek omówić to z rodzicami i wskazać, w jaki sposób można sobie z tym poradzić. Może to być terapia małżeńska, rodzinna lub terapia dziecka.
Pytania, jakie może zadać psycholog dziecięcy podczas wstępnych konsultacji oraz zagadnienia, jakie może chcieć omówić:
Czyj to był pomysł, żeby tutaj dzisiaj przyjść?
Czy pan/pani zauważył kłopot, czy dziecko mówi o trudnościach?
Co się dzieje, że się tutaj Państwo pojawili?
Dlaczego teraz państwo przyszli? Czy problem, z którym się państwo zgłaszają powstał nagle, czy też trwa od jakiegoś czasu?
Jak dziecko radzi sobie w relacjach z rówieśnikami?
Czy cokolwiek państwa/panią niepokoiło w przebiegu ciąży?
Jak przebiegał poród?
Czy cokolwiek budziło państwa niepokój w rozwoju dziecka w pierwszym roku jego życia?
Jak przebiegała adaptacja przedszkolna? Jak dziecko radziło sobie w przedszkolu i na początku szkoły?
Kiedy dziecko zaczęło mówić?
Jak przebiegał rozwój motoryczny dziecka?
Czy dziecko ma rodzeństwo? Jak, państwa zdaniem, wygląda ich relacja?
Czy dziecko ma przyjaciół lub kolegów? Czy obserwują państwo trudności w budowaniu lub podtrzymywaniu przez dziecko relacji z rówieśnikami?
Czy w historii państwa rodziny dostrzegają państwo jakieś znaczące wydarzenia?
Czy aktualne problemy dziecka można by połączyć z jakimikolwiek wydarzeniami w państwa rodzinie?
Są to pytania przykładowe, które nie muszą się pojawić podczas konsultacji. Często bywa też tak, że jakiś komentarz, który zrobi rodzic naprowadza terapeutę o dodatkowe pytanie lub otwiera nowe zagadnienie.
Rozmowa z dzieckiem, zwłaszcza młodszym, przebiega zwykle inaczej. Przede wszystkim osadzona jest w zabawie. Psycholog może klaryfikować, nazywać uczucia dziecka, opisywać, co widzi podczas zabawy. Psycholog może również zadać takie pytania, jak:
Czy masz w szkole/przedszkolu swojego ulubionego kolegę?
Co robisz, kiedy masz czas wolny?
Czy lubisz swoją szkołę? Dlaczego jej nie lubisz? Co ci się podoba w szkole?
Jak się dziś czujesz?
Dziecko często nie potrafi nazwać swoich uczuć. Rolą terapeuty może więc być pomoc dziecku w nazwaniu tego, co czuje, w odróżnieniu jednych uczuć od innych oraz stworzenie bezpiecznej przestrzeni, w której doświadczenia dziecka będą akceptowane i niezagrażające. To często bywa szczególnie ważne w każdej terapii, również osób dorosłych.
Konsultacje z rodzicami oraz z dzieckiem pomogą stworzyć wstępny plan dalszego działania. Może to być:
Regularna, cotygodniowa psychoterapia dziecka. W Perspektywach pracują psycholożki oraz doświadczone psychoterapeutki dzieci i młodzieży. Będziemy więc w stanie zaoferować Państwu odpowiednią pomoc.
Psychoterapia rodzinna lub par.
Konsultacje u innych specjalistów, na przykład neurologa, laryngologa czy okulisty. Nie należy bagatelizować ściśle medycznych kłopotów, które mogą być źródłem problemów dziecka, takich jak choćby niedosłuch.
Całościowa diagnoza zaburzeń dziecka. Nasza placówka takich nie prowadzi, będziemy jednak w stanie wskazać Państwu właściwe miejsca.
zdj: unplash, Gabriel Valdez